هر فرش ماشینی بر اساس فاکتورهای مختلفی که دارد با فرش‌های دیگر متفاوت است و اساس این تفاوت در میزان تراکم و تعداد شانه فرش است. تراکم فرش معیاری بسیار ارزنده است که نشان‌دهنده تعداد گره‌ها در هر متر مربع از بافت فرش است و با افزایش میزان تراکم، دوام، استحکام، وضوح جزئیات طرح و حس لوکس بودن فرش ارتقا می‌یابد. شانه فرش معیاری است که تعداد گره‌ها در هر عرض فرش را مشخص می‌کند و با افزایش آن، تراکم بافت یکنواخت‌تر، جلوه‌گری جزئیات نقش‌ها و حس لوکس بودن تقویت می‌شود؛ بنابراین توجه به میزان شانه فرش در فرایند خرید، تضمین‌کننده هم‌خوانی طرح، دوام و کارایی محصول در فضای خانه شما است.
هر چه تعداد شانه فرش کمتر باشد نیز شکل ظاهری آن قشنگ است. اما، ظرافت فرش با تعداد تراکم بالاتر را ندارد. اما، در حالت کلی، اینکه تراکم فرش به چه معناست، تراکم فرش خوب باید چند باشد و تراکم فرش مهم است یا شانه آن؟ سوال‌هایی است که سعی می‌کنیم در ادامه به آن‌ها با جزییات پاسخ دهیم. برای خرید فرش ماشینی مرغوب بهتر است فرش کاشان را از مجموعه کاترین تهیه کنید. این مجموعه محصولات متفاوت با قیمت‌های منصفانه را به فروش می‌رساند.
شانه فرش به چه معناست؟ فرش به دو صورت ماشینی و دستباف تولید می‌شود. اینکه فرش ماشینی چیست، موضوعی است که قبلا تلاش کردیم با بررسی جزییاتی در رابطه با آن فرش ماشینی را بهتر معرفی کنیم. فرش ماشینی با تعداد شانه‌ای که دارد شناسایی می‌شود. اما دقیقا شانه فرش چیست؟ به تراکم عرضی فرش، شانه فرش گفته می‌شود و این به معنی تعداد گره‌ای است که در هر متر عرضی از فرش ماشینی وجود دارد. بنابراین، انواع شانه فرش ماشینی را میتوان از کمترین مقدار که 320 است تا 1500 شانه دسته‌بندی کرد.
اگر فرش ماشینی را با توجه به انواع شانه فرش دسته‌بندی کنیم، باید گفت که تعداد شانه فرش از 320 شروع می‌شود و به ترتیب به فرم زیر است تا به آخرین شانه فرش برسد. فرش 320 تا 700 شانه معمولا از نخ بی سی اف تهیه می‌شود و قیمت کمتری نسبت به بالاترین شانه فرش دارد.
برای تشخیص شانه فرش یک راه ساده وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند که راحت بتوانید فرش اصل را از تقلبی تشخیص دهید. درباره شانه فرش و راه تشخیص آن باید گفت که نگاهی به پشت فرش بیاندازید. در هر متر عرضی از یک فرش 1000 شانه، 1000 گره وجود دارد. اگر تعداد گره‌های موجود در ده سانتی متر اول عرضی فرش را بشمارید و 100 عدد گره وجود داشته باشد، نشان می‌دهد که فرش 1000 شانه است. به این طریق می‌توانید تعداد شانه های فرش را به صورت نمونه گیری تصادفی بررسی کنید. اگر این روش دشوار باشد، می‌توانید از تعداد گره‌ها را در یک سانتی‌متر یا 10 سانتی‌متر فرش اندازه بگیرید و مقدار به دست آمده را در متر مربع ضرب کنید تا تعداد گره‌ها در یک متر مشخص شود.
شاید اینطور به نظر برسد که تراکم و شانه فرش تنها عواملی هستند که در کیفیت و ماندگاری فرش موثرند. اما، نکته قابل توجه این است که اجزای دیگری نیز سازنده یک فرش هستند. عواملی چون جنس نخ خاب فرش، جنس نخ تار و پود و عوامل این چنینی بر کیفیت و ماندگاری بیشتر فرش کمک می‌کند. در نتیجه، در مجموع این عوامل بر قیمت فرش تاثیر بیشتری می‌گذارند؛ چرا که کیفیت فرش را افزایش می‌دهند. بنابراین، ممکن است فرشی با تراکم کمتر کیفیت بیشتری نسبت به فرشی با تراکم بیشتر باشد. دلیل این اتفاق نیز به خاطر عوامل پشت پرده همچون جنس نخ تار و پود و جنس نخ خاب نهفته است که باعث افزایش کیفیت و عمر فرش ماشینی می‌شوند.
برای پاسخ به این سوال که بهترین فرش چند شانه است، باید کمی به عقب برگردیم و به جزئیات به صورت موشکافانه‌تری نگاه کنیم. کاربرد هر فرش متناسب با تعداد شانه و جنس نخی که دارد تعیین می‌کند که کدام شانه فرش بهتر است. فرش‌هایی با تعداد شانه بالا برای پوشش پذیرایی مناسب هستند و فرش‌هایی با تعداد شانه پایین‌تر مانند فرش 500 شانه یا 700 شانه برای استفاده در مکان‌های پرتردد، اتاق خواب و آشپزخانه مناسب هستند. بنابراین، به نوعی باید گفت که بهترین شانه فرش متناسب با کاربری آن در پذیرایی یا مکان‌های پرتردد تعیین می‌شود. اما، آنچه تحقیقات بازار نشان می‌دهد، فرش 1200 شانه محبوبیت بیشتری دارد و فرش بهتری محسوب می‌شود.
فرش‌ها به دلایل مختلفی که می‌تواند شامل قیمت مناسب، جنس نخ استفاده شده و کاربری آن باشد، در تعداد شانه‌های مختلفی بافته می‌شوند. کمترین شانه فرش که متعلق به فرش بی سی اف است، 320 شانه است و بیشترین شانه بافته شده تاکنون، فرش 1500 شانه معرفی شده است.
فرش ماشینی با دو شاخصه تعداد شانه و تراکم شناخته می‌شود. اینکه تراکم فرش چیست کمک بیشتری به شناخت نوع فرش می‌کند. هر فرش شامل یک طول و یک عرض است که تراکم در فرش ماشینی به تعداد گره موجود در هر متر طولی فرش گفته می‌شود. تراکم فرش ماشینی در واقع همان فاصله الیاف فرش با هم است. هرچه این الیاف به هم نزدیکتر باشند، تراکم فرش بیشتر خواهد بود. تراکم بیشتر باعث می‌شود فرش در برابر ساییدگی مقاوم شود و همین ویژگی عامل مهمی در ماندگاری فرش‌هایی با تعداد شانه بالا است که از نخ‌های ظریف بافته می‌شود.
هر فرش در کنار تعداد شانه، تراکم نیز دارد که نقش مهمی در میزان ضخامت، حفظ بافت، زیبایی و مقاومت فرش ایفا می‌کند. تراکم فرش خوب 4500 است که مربوط به فرش‌های 1500 شانه است. اما، به شکل کلی انواع تراکم فرش به شرح زیر است.
چگونه تراکم فرش را تشخیص دهیم؟ راحت‌ترین راه برای تشخیص تراکم فرش خواندن برچسب پشت فرش است که در واقع شناسنامه آن محسوب می‌شود. اما، برای محاسبه دقیق تراکم طولی فرش می‌توانید میزان تراکم را در نیمی از فرش محاسبه کنید و عدد به دست آمده را در 2 ضرب کنید تا میزان تراکم به دست بیاید. می‌توانید رنگ‌های بافته شده در پشت فرش را نیز بشمارید. برای فرشی که تراکم آن 3600 است، نیمی از فرش باید تراکمی برابر 1800 داشته باشد. به این صورت که در هر 10 سانت طولی، باید 180 گره موجود باشد تا در یک متر آن 1800 و در کل 3600 گره موجود باشد. به این شکل میتوان میزان تراکم فرش را محاسبه کرد.
شانه و تراکم فرش چیست و آیا این دو فاکتور به تنهایی عامل مهمی در افزایش کیفیت و دوام فرش هستند یا خیر؟ باید گفت، فاکتورهای مختلفی در میزان کیفیت و ماندگاری یک فرش موثر هستند که باعث می‌شود تراکم و شانه بیشتر نقش وزن دهی به فرش را در برابر آن عوامل ایفا کنند. به این صورت که نوع فیبر، وزن، پیچیدگی نخ و تراکم که در بافت یک فرش دخیل هستند نیز در میزان دوام و ماندگاری و افزایش یا کاهش کیفیت یک فرش دخیل هستند. اما در نهایت، در حالت کلی میتوان مزایای تراکم بالا را به شرح زیر و به صورت لیست وار در نظر گرفت تا نقش تراکم بیش از پیش مشخص شود:
بهترین تراکم فرش مربوط به فرش‌هایی با بالاترین میزان تراکم است. بالاترین تراکم فرش مربوط به فرش 1500 شانه با تراکم 4500 است.
اینکه آگاهی کافی داشته باشید که میزان تراکم فرش از چند شروع می‌شود، به شما دید درستی می‌دهد تا بتوانید هر فرش را با اطلاعات کافی که دارید تهیه کنید و دقیقا بدانید فرش مورد نظر با تراکمی که دارد تا چه حد ماندگار است. بهترین تراکم فرش ماشینی مربوط به فرش 1500 شانه با تراکم 4500 است. بنابراین، میتوان گفت کمترین میزان تراکم فرش ماشینی مربوط به فرش 320 شانه است که میزان تراکم آن 960 است.
همانطور که در بالا اشاره کردیم، هرچه تعداد شانه فرش بیشتر باشد، زیبایی و ظرافت نقش بافته شده روی آن افزایش پیدا می‌کند و در مقابل، تراکم بیشتر نقش استحکام فرش را بازی می‌کند. هرچه میزان تراکم و تعداد شانه فرش بیشتر شود، تعداد گره‌های خواب در آن فرش که به پرز فرش نیز مشهور است بیشتر خواهد شد. در یک نتیجه‌گیری کلی میتوان گفت، تراکم مناسب فرش مربوط به فرش‌هایی با بالاترین تراکم است.
مطلب مرتبط: فرش تراکم بالا خوبه یا پایین؟
تفاوت تراکم فرش با شانه در شمارش گره‌ها به شکل طولی و عرضی است. از آنجایی‌که، تراکم استحکام فرش و تعداد شانه میزان زیبایی آن را تضمین می‌کند، باید گفت که هر دو فاکتور نقش بسیار مهمی در انتخاب فرش دارند. اما، در حالت کلی، بالاترین تراکم فرش چقدر است یا بالاترین شانه فرش چند است و این مقدار در بالاترین حالت تاثیری بر انتخاب ما در خرید فرش دارد؟ باید گفت که هرچه تراکم فرش بالاتر باشد، فرش تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرد و استحکام آن افزایش پیدا می‌کند و می‌توانید وسایل سنگین را بدون اینکه نگران چیزی باشید روی فرش قرار دهید و فرش همچنان شکل اولیه خود را حفظ کرده باشد.
تراکم و شانه فرش دو بخش مهم در شناسایی انواع فرش از هم است. البته، المان‌های دیگری چون نوع فیبر، وزن، پیچیدگی نخ، جنس نخ خاب فرش، جنس نخ تار و پود نیز که در پشت پرده قرار دارند، هر کدام نقش مهمی در میزان کیفیت و ماندگاری یک فرش ایفا می‌کنند. اما، در خرید فرش تراکم بهتر است یا شانه دید شما را نسبت به اینکه هنگام خرید باید به چه نکاتی توجه کنید باز می‌کند. در بالا سعی کردیم نشان دهیم که چگونه شانه فرش را تشخیص دهیم و اینکه یک فرش از چند شانه شروع می‌شود یا تعداد شانه فرش چه قدر است و کمترین و بیشترین شانه فرش چه قدر می‌تواند باشد؟ به این طریق، می‌توانید فرش مناسب فضای خانه خود را تهیه کنید. انواع فرش ایرانی را بر اساس طرح و نقش، الیاف و نخ میتوان دسته بندی کرد.
آخرین تعداد شانه فرش بافته شده 1500 شانه است.
تعداد گره‌هایی که در یک متر عرضی فرش بافته می‌شود شانه فرش نامیده می‌شود.
کم شانه‌ترین فرش که معمولا از نخ بی سی اف تهیه می‌شود، فرش 320 شانه است.
تراکم 4500 مربوط به فرش 1500 شانه است.
تراکم فرش به تعداد گره‌های طولی که در یک متر طولی فرش بافته شده تراکم فرش گفته می‌شود.
تراکم فرش از 960 شروع می‌شود که مربوط به فرش 320 شانه است.
هردو به یک اندازه نقش مهمی در خرید فرش ایفا می‌کنند. اما، تقریبا میتوان گفت تراکم بیشتر باعث استحکام بیشتر می‌شود و تعداد شانه بیشتر باعث می‌شود فرش زیباتر شود.
